NA PUTU OD MIŠLJENJA DO GOVORENJA: METONIMIČNOST ZAHTEVA U SRPSKOM JEZIKU

Sažetak

Polazeći od teorijskog okvira koji predstavlja sinergiju lingvističkih disciplina pragmatike i kognitivne lingvistike, ovaj rad analizira ulogu pojmovne metonimije u stvaranju neraskidivih odnosa između dve pomenute discipline, putem modifikacije i percepcije govornog čina. Rad je nastao sa ciljem da se, na korpusu sačinjenom od pisanih odgovora ispitanika na zadatu govornu situaciju, utvrdi do koje mere izvorni govornici savremenog srpskog jezika upotrebljavaju pojmovnu metonimiju prilikom realizacije govornog čina zahteva, koji potencijalno ugrožava obraz sagovornika, odnosno koliko metonimijska preslikavanja utiču na ublažavanje pretnje obrazu i na njegovo razumevanje. Dobijeni podaci su, uz upotrebu pragmatičkog metoda, najpre razvrstani u pripadajuće kategorije direktnosti, odnosno indirektnosti iskazanog govornog čina, a potom su, kognitivnolingvističkim pristupom, ilustrovane uočene metonimijske operacije, te njihova uloga u procesu modifikacije govornog čina. Rezultati analize pokazali su učestalu upotrebu metonimijskog preslikavanja prilikom indirektne realizacije govornog čina zahteva od strane izvornih govornika savremenog srpskog jezika, što je potvrdilo blisku prirodu odnosa između pragmatike i kognitive lingvistike, ali i snažnu ulogu metonimijskog efekta u procesu ublažavanja ilokucione sile govornog čina i njegove pravilne percepcije.